Wstęp
Każdy lud może żyć
i rozwijać się tylko dotąd,
dokąd zna i miłuje swoją przeszłość
ginie, gdy traci dla niej szacunek
Seneka
WSTĘP
Na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Szlacheckim znajduje się zbiorowa mogiła 190 żołnierzy poległych w Bitwie nad Bzurą we wrześniu 1939 r., a w Nowym Dębsku jest miejsce pamięci, gdzie zostało pochowanych 134 żołnierzy. Po głębszej refleksji nad tą krwawą bitwą i tragicznym losem jej uczestników, rodzą się pytania: kim byli ci żołnierze, jak przebiegała bitwa w rejonie Kozłowa Szlacheckiego, jakie polskie i niemieckie jednostki wojskowe walczyły w okolicy tych miejscowości, kto nimi dowodził?
Spróbuję znaleźć chociaż częściową odpowiedź na podstawie dokumentów z muzeów w Sochaczewie, Łowiczu i Kutnie. Odpowiedzi szukałem w literaturze na temat tego okresu oraz w relacjach świadków tamtych dni. Większość świadków już zmarła, ale źródłem informacji jest zeszyt p. Jana Wojdy, który spisał nazwiska poległych żołnierzy pochowanych w Nowym Dębsku. Opisał również niektóre wydarzenia z tamtych dni.
Chciałbym uchronić od zapomnienia krwawe walki z ostatniej fazy bitwy nad Bzurą w okolicy Kozłowa Szlacheckiego, Nowego Kozłowa Pierwszego, Nowego Dębska i Brak. Poległym jesteśmy winni pamięć.
-
- Miejsce pamięci w Nowym Dębsku, gdzie zostało pochowanych 134 poległych żołnierzy w bitwie nad Bzurą.
-
- Zbiorowa mogiła 190 poległych żołnierzy w bitwie nad Bzurą na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Szlacheckim.
